124: Alexander Stewart 124: Alasdair Stiùbhart
Litir shìmplidh sheachdaineach do luchd-ionnsachaidh le clàr-fuaime, tar-sgrìobhadh is eadar-theangachadh. A simple weekly letter to Gaelic learners with audio, transcription and translation.
Tha an litir bheag ag obrachadh leis an fhaclair. Tagh an taba ‘teacsa Gàidhlig’ agus tagh facal sam bith san teacsa agus fosglaidh am faclair ann an taba ùr agus bidh mìneachadh den fhacal ann. The little letter is integrated with the dictionary. Select the tab ‘Gaelic text’ and choose any word and the dictionary will open and you will see the English explanation of the Gaelic word.
Alasdair Stiùbhart
Anns an Litir mu dheireadh, bha mi ag innse dhuibh mun dàn – ’S Math an Còcaire an t-Acras. Chaidh a sgrìobhadh le Alasdair Stiùbhart, Iarla Mhàrr. Bha sin ann an ceithir cheud deug, trithead ’s a h-aon (1431), às dèidh Blàr Inbhir Lòchaidh.
Nise, bha dà bhlàr ainmeil air an làraich sin. Bha fear ann an ceithir cheud deug, trithead ’s a h-aon (1431). Agus bha fear eile ann an sia ceud deug, ceathrad ’s a còig (1645). An-dràsta, tha mi dìreach airson sùil a thoirt air an fhear anns a’ chòigeamh linn deug.
Co-dhiù, seo a’ chiad rann dhen dàn a-rithist:
’S math an còcaire an t-acras,
’S mairg a nì tarcais air biadh,
Fuarag eòrn’ à sàil mo bhròige
Biadh as fheàrr a fhuair mi riamh.
Bha am batail ann an Inbhir Lòchaidh eadar an Rìgh – Seumas I – agus na Dòmhnallaich. Bha Iarla Mhàrr air taobh an Rìgh. Ach chaill iad. Chaidh an t-iarla a leòn. Theich e bhon bhlàr. Bha e dà latha gun bhiadh.
Thachair e ri boireannaich a bha ri buachailleachd. Dh’iarr e air na boireannaich biadh a thoirt dha. ’S ann an uair sin a fhuair e fuarag eòrna. Mheasgaich e min-eòrna le uisge anns a’ bhròig aige fhèin. Am biadh as fheàrr a fhuair e riamh – oir is math an còcaire an t-acras.
Chuir an t-iarla aodach boireannaich air. Rinn e air Gleann Ruaidh. Fhuair e cuid-oidhche aig fear Ó Birein. Air an làrna-mhàireach, thug e taing mhòr do Ó Birein. Chaidh e dhachaigh gu Cionn Droma ann an Siorrachd Obar Dheathain.
Ach ciamar a dh’èirich am batail anns a’ chiad dol a-mach? Uill, ann an ceithir cheud deug, fichead ’s a seachd (1427) bha coinneamh mhòr ann an Inbhir Nis. Dh’iarr an Rìgh air na cinn-chinnidh Ghàidhealach coinneachadh ris. Bha na cinn-chinnidh a’ smaoineachadh gun robh an Rìgh a’ dol a chur fàilte orra. Ach cha do chuir. Chaidh na cinn-chinnidh a chur an grèim. Chaidh feadhainn dhiubh a chur gu bàs. Chì sinn anns an ath Litir mar a dh’èirich Blàr Inbhir Lòchaidh air sgàth sin.
Faclan is abairtean: bha mi ag innse dhuibh mun dàn: I was telling you about the poem; ’s math an còcaire an t-acras: hunger is a good cook; Alasdair Stiùbhart, Iarla Mhàrr: Alexander Stewart, Earl of Mar; Blàr Inbhir Lòchaidh: The Battle of Inverlochy; bha dà bhlàr ainmeil air an làraich sin: there were two famous battles on that site; tha mi dìreach airson sùil a thoirt air an fhear anns a’ chòigeamh linn deug: I only want to look at the one in the 15th Century; ’s mairg a nì tarcais air biadh: woe to him who disdains food; à sàil mo bhròige:from the heel of my shoe; biadh as fheàrr a fhuair mi riamh: the best food I ever got; chaidh an t-iarla a leòn:the earl was wounded; dà latha gun bhiadh: two days without food; thachair e ri boireannaich a bha ri buachailleachd: he met women who were herding cattle; dh’iarr e air na boireannaich biadh a thoirt dha: he asked the women to give him food; mheasgaich e min-eòrna le uisge anns a’ bhròig aige fhèin: he mixed barley meal with water in his own shoe; chuir an t-iarla aodach boireannaich air:the earl put a woman’s clothes on; rinn e air Gleann Ruaidh: he made for Glen Roy; Cionn Droma ann an Siorrachd Obar Dheathain: Kildrummy in Aberdeenshire; ciamar a dh’èirich am batail anns a’ chiad dol a-mach?: how did the battle arise in the first place?; dh’iarr an Rìgh air na cinn-chinnidh Ghàidhealach coinneachadh ris: the King asked the Highland clan chiefs to meet him; chaidh na cinn-chinnidh a chur an grèim: the clan chiefs were arrested; chaidh feadhainn dhiubh a chur gu bàs: some of them were executed; air sgàth sin: as a result of that.
Download the text of this week's letter as a PDF:Thoir a-nuas Litir mar PDF:
PDF documents are especially suited for printing out. Most computers can open PDF files, but if you have problems viewing them you may need to install reader software such as Tha faidhleachan PDF gu sònraichte math airson clò-bhualadh. Tha e furasta gu leòr do chuid de choimpiutairean faidhleachan PDF fhosgladh, ach ma tha trioblaid agad ‘s dòcha gum biodh e feumail bathar-bog mar Adobe Acrobat Reader. fhaighinn.
Litir do Luchd-ionnsachaidh
This letter corresponds to Tha an Litir seo a’ buntainn ri Litir do Luchd-ionnsachaidh 428
Podcast
BBC offers this litir as a podcast: Visit the programme page for more info and to download or subscribe. Tha am BBC a’ tabhainn seo mar podcast. Tadhail air an duilleag-phrògraim airson barrachd fiosrachaidh no airson podcast fhaighinn