1270: Loch Raineach (1)
Litir sheachdaineach do luchd-ionnsachaidh le clàr-fuaime, tar-sgrìobhadh is mìneachadh. A weekly letter to Gaelic learners with audio, transcription and explanation.
Tha an litir ag obrachadh leis an fhaclair. Tagh an taba ‘teacsa Gàidhlig’ agus tagh facal sam bith san teacsa agus fosglaidh am faclair ann an taba ùr agus bidh mìneachadh den fhacal ann. The letter is integrated with the dictionary. Select the tab ‘Gaelic text’ and choose any word and the dictionary will open and you will see the English explanation of the Gaelic word.
Loch Raineach (1)
As t-samhradh sa chaidh bha mi air ais ann an sgìre Raineach ann an Siorrachd Pheairt. Tha mi air a bhith anns an sgìre sin grunn tursan, ach roimhe seo cha robh mi air a bhith ann an Stèisean Rèile Raineach. Chuir mi sin ceart an turas seo. Tha an stèisean gu math iomallach, ged a tha e air an rathad-iarainn eadar Glaschu agus An Gearasdan.
Carson a bha mi ann? Uill, bha mi a’ toirt lioft do chuideigin a bha a’ dol a chur seachad an latha ann an sgìre eadhon nas iomallaiche. ’S e an ath stèisean air an loidhne-rèile, taobh a’ Ghearasdain de Raineach, Stèisean a’ Choire Odhair. Chan eil rathad ceart a’ dol ann ach tha ostail òigridh faisg air làimh agus tha taigh-bìdh aig an stèisean fhèin. Bidh daoine a’ falbh ’s a’ tighinn air an trèana.
Leis gum bithinn ann an sgìre Raineach fad an latha, shaoil mi gum biodh e tlachdmhor falbh a-mach air Loch Raineach ann am bàta. Agus thug mi bàta leam! Uill, cha robh ann ach geòla rubair a tha mòr gu leòr airson aon duine.
Stad mi air a’ chladach aig ceann an iar Loch Raineach, far an robh tràigh-ghainmhich, agus chuir mi am bàta a dh’at le pumpa. Cheangail mi an dà ràmh ris, chuir mi seacaid-shàbhalaidh orm agus dh’fhalbh mi air fleod. B’ fheudar dhomh faighinn seachad air lach agus a h-iseanan nach robh toilichte gun robh mi air an tràigh aca!
Rinn mi aon mhearachd ge-tà. Cha do chuir mi stuth-grèine air mo chasan airson an dìon an aghaidh solas na grèine. Bha briogais ghoirid orm agus chaidh mo chasan a losgadh leis a’ ghrèin.
Co-dhiù, chaidh mi an toiseach gu eilean air a bheil, air na mapaichean, Eilean Beul na Gaoire. Tha Beul sgrìobhte mar B-E-A-L air mapaichean an latha an-diugh ach bha e sgrìobhte mar B-E-U-L air na seann mhapaichean. Chanainn gu bheil an t-eilean mu acaire ann am meud. Tha e doirbh dèanamh a-mach an robh daoine riamh a’ fuireach ann oir tha e còmhdaichte an-diugh le preaslach de sheilich a tha gu math tiugh. Agus seo pìos beag fiosrachaidh nach toir mi seachad do dhuine ach luchd-leughaidh na Litreach – tha tràigh-ghainmhich bheag anns an eilean a tha fìor math airson snàmh!
Bha mi a’ gabhail iongnadh mu ainm na h-aibhne. Mar a shaoileas sibh, tha an t-eilean aig beul aibhne. ’S e River Gaur a th’ oirre mar ainm, co-dhiù a rèir mapaichean an latha an-diugh. Ach dè a’ Ghàidhlig air sin? Uill, bha cuid de na seann mhapaichean ag innse dhuinn gur e Abhainn Gaoire a bh’ oirre.
Shaoileadh sibh, le sin, gu bheil ainm na h-aibhne co-cheangailte ris an fhacal gaoir. Tha faclair Dwelly ga mhìneachadh mar ‘loud and continuous murmuring sound’.
Ge-tà, tha an t-eòlaiche, Uilleam MacBhàtair, ag ràdh gur e Gamhar – G-A-M-H-A-R a th’ air an abhainn mar ainm. Tha MacBhàtair dhen bheachd gu bheil Gamhar na dhreach Gàidhlig air ainm àrsaidh Ceilteach. Tha e a’ ciallachadh ‘uisge geamhraidh’ no ‘wintry stream’ leis gum biodh an abhainn a’ dol na tuil nuair a bhiodh sneachd a’ gheamhraidh a’ leaghadh. Dh’fhàg sin ceist nam cheann – am bu chòir don eilean a bhith ainmichte mar Eilean Beul a’ Ghamhair no Eilean Beul na Gamhair, seach Eilean Beul na Gaoire?
Faclan na Litreach: Raineach: Rannoch; Siorrachd Pheairt: Perthshire; Stèisean Rèile Raineach: Rannoch Station; iomallach: remote, peripheral; tlachdmhor: pleasurable; Uilleam MacBhàtair: William J Watson; àrsaidh: ancient.
Abairtean na Litreach: eadhon nas iomallaiche: even more remote; ’s e an ath stèisean air an loidhne-rèile, taobh a’ Ghearasdain de Raineach, Stèisean a’ Choire Odhair: the next station on the railway line, on the Fort William side, is Corrour Station; tha ostail òigridh faisg air làimh agus tha taigh-bìdh aig an stèisean fhèin: there is a youth hostel nearby and there is a restaurant at the station itself; cha robh ann ach geòla rubair a tha mòr gu leòr airson aon duine: it was just a rubber dinghy that was big enough for one person; chuir mi am bàta a dh’at le pumpa: I pumped up the boat with a pump; chuir mi seacaid-shàbhalaidh orm agus dh’fhalbh mi air fleod: I donned a lifejacket and went afloat; b’ fheudar dhomh faighinn seachad air lach agus a h-iseanan: I had to get past a duck and her ducklings; cha do chuir mi stuth-grèine air mo chasan: I didn’t put sunblock on my legs; chaidh mo chasan a losgadh: my legs were burned; mu acaire ann am meud: about an acre in extent; còmhdaichte an-diugh le preaslach de sheilich a tha gu math tiugh: covered today by willow scrub that is extremely dense; shaoileadh sibh, le sin, gu bheil ainm na h-aibhne co-cheangailte ris an fhacal: you’d think, with that, that the river’s name is connected to the word; leis gum biodh an abhainn a’ dol na tuil nuair a bhiodh sneachd a’ gheamhraidh a’ leaghadh: because the river would flood [was becoming a flood] when the winter snow was melting.
Puing-chànain na Litreach: ged a tha e air an rathad-iarainn eadar Glaschu agus An Gearasdan: although it is on the railway line between Glasgow and Fort William. Although the usual phrase today for ‘railway line’ is loidhne-rèile, I have here used the old term which you will still sometimes here. Rathad-iarainn literally means ‘iron road’ and was used initially when railway lines were constructed in the Highlands.
Gnàthas-cainnt na Litreach: Leis gum bithinn ann an sgìre Raineach fad an latha: because I would be in Rannoch all day.
Tha “Litir do Luchd-ionnsachaidh” air a maoineachadh le MG ALBA
Download the text of this week's letter as a PDF:Thoir a-nuas Litir mar PDF:
PDF documents are especially suited for printing out. Most computers can open PDF files, but if you have problems viewing them you may need to install reader software such as Tha faidhleachan PDF gu sònraichte math airson clò-bhualadh. Tha e furasta gu leòr do chuid de choimpiutairean faidhleachan PDF fhosgladh, ach ma tha trioblaid agad ‘s dòcha gum biodh e feumail bathar-bog mar Adobe Acrobat Reader. fhaighinn.
Litir do Luchd-ionnsachaidh
This letter corresponds to Tha an Litir seo a’ buntainn ri An Litir Bheag 966
Podcast
BBC offers this litir as a podcast: Visit the programme page for more info and to download or subscribe. Tha am BBC a’ tabhainn seo mar podcast. Tadhail air an duilleag-phrògraim airson barrachd fiosrachaidh no airson podcast fhaighinn