Thòisich mi an t-seachdain sa chaidh air an sgeulachd à beul-aithris Iain Dubh Leòdhasach, an Seòladair. Bha Iain air long fad
còig bliadhna. Bha e a’ dol a dh’fhaighinn bonn-a-sia aig ceann a’ chiad mhìos agus dà bhonn-a-sia aig ceann an dara mìos, a’ dùblachadh
mar sin gach mìos. Ach cha do thuig an sgiobair gun robh e air fortan a ghealltainn dha. “Gheall thu tuilleadh nas fhiach an long fhèin,” thuirt
fear leis an robh an long.
“Dè nì sinn?” dh’fhaighnich an sgiobair.
“Air an latha mu dheireadh de mhuinntireas a’ ghille,” thuirt am fear eile, “cùm air falbh bho thìr. Bheir sinne dhut na th’ againn de dh’airgead
ann an trì pocannan. Can ris a’ ghille gu bheil a thuarastal anns na pocannan agus gum faigh e e ma dh’fhàgas e an long an sin. Ach mura fàg, gum
pàigh thu dha sùim a thoilicheas tu fhèin.”
Thàinig an latha mu dheireadh de mhuinntireas Iain Duibh. Mus tàinig an long ann an sealladh na tìre, thairg an sgiobair a thuarastal don ghille –
nam fàgadh e an long sa mhionaid.
“Ma gheibh mi mo thuarastal, fàgaidh mi,” ars an gille. “Ach an toir sibh dhomh dà uair a thìde de dh’obair an t-saoir, airson ràth a thogail air
mo shon?”
“Gheibh thu sin, agus am fiodh cuideachd,” fhreagair an sgiobair. Bha e duilich dealachadh ri Iain, agus toilichte a chuideachadh.
Nuair a bha an ràth deiseil, chaidh a leigeil sìos thar taobh na luinge. Fhuair Iain na trì pocannan – fear làn òir, fear làn airgid agus fear làn
copair. Thug e leis cuideachd poca bhriosgaidean agus searrag uisge.
Chuir Iain trì latha seachad air an ràth.
Mu dheireadh ràinig e tìr. Cha robh sgeul air duine. Thug e na pocannan leis gu bràigh a’ chladaich agus chuir e am falach iad anns a’ ghainmhich.
An uair sin, dh’fhalbh e don choille. Choisich e fad na h-oidhche ach chan fhaca e taigh no duine. Aig beul an latha ràinig e togalach mòr dubh a
bha coltach ri seann mhuileann.
Choisich e a-steach.
Bha boireannach dreachmhor na suidhe aig an teine. Ghabh i eagal an toiseach ach thuirt Iain rithe nach robh ann ach seòladair bochd a bh’ air
snàmh gu tìr bho long a chaidh fodha. Thug am boireannach biadh is deoch dha, ach dh’iarr i air falbh gu sgiobalta.
“Carson?” dh’fhaighnich Iain Dubh.
“Tha seachd robairean a’ fuireach anns an taigh,” fhreagair i, “agus bidh iad air ais ann am mionaid.”
“Thigeadh iad,” thuirt an seòladair. “Chan fhalbh mi gus am faigh mi beagan cadail.” Fhuair e greis cadail ach dhùisg na robairean e. “’S e
robairean a th’ annainn,” thuirt fear dhiubh, “agus cha leig sinn às thu beò.”
“Nach mi a tha toilichte,” fhreagair Iain Dubh. “B’ e robaireachd mo cheàird fhèin gus an robh agam ri teicheadh.
Ma leigeas sibh leam siubhal cuide ribh, bidh mi cho dìleas ’s a ghabhas.”
“Ceart gu leòr,” arsa fear de na robairean.
“Gabhaidh sinn latha fois. An uair sin gabhaidh gach fear dhinn a rathad fhèin. Am fear as motha a bheir dhachaigh de chreach thar trì oidhcheannan, ’s
e a bhios na cheannard air càch.”
Chunnaic Iain Dubh a chothrom. Air a’ chiad oidhche thill e le poca làn copair. Air an dàrna oidhche, thill e le poca làn airgid. Air an treas oidhche
thill e le poca làn òir. Chùm na robairean rin gealladh agus rinn iad Iain Dubh na cheannard air càch. Ach cha do ràinig sinn deireadh na sgeòil
fhathast...
