FaclairDictionary EnglishGàidhlig

Ainmean-àite ann am Beàrnaraigh

Ciamar a chaidh dhuibh leis a’ cheist a chuir mi

Audio is playing in pop-over.

Ainmean-àite ann am Beàrnaraigh

Ciamar a chaidh dhuibh leis a’ cheist a chuir mi oirbh an t-seachdain sa chaidh – b’ e sin Gàidhlig a chur air I am going to climb the mountain. Tha mi an dòchas nach tuirt sibh, “tha mi a’ dol a dhìreadh na beinne”! Bha mi an dòchas gu robh sibh a’ dol a chleachdadh facal eile airson climb – "sreap" neo "streap". ’S e an duilgheadas a th’ ann gu bheil feadhainn a’ cleachdadh an fhacail mar nach eil ‘t’ eadar an ‘s’ agus an ‘r’, agus tha feadhainn eile ga chleachdadh mar gu bheil. Mar sin, cluinnidh sibh an dà chuid: "Tha mi a’ dol a shreap na beinne" agus "Tha mi a’ dol a streap na beinne".

Tha mi nam bhall de Chomunn Gàidhlig Inbhir Nis, mar a tha mòran aig a bheil ùidh ann an dualchas nan Gàidheal, cuid mhath aca nach eil a’ fuireach faisg idir air a’ bhaile. Gach darnacha bliadhna, bidh an Comunn a’ foillseachadh nam pàipearan a chaidh a lìbhrigeadh aig coinneamhan. Anns na leabhraichean seo, ris an canar na “Transactions”, tha stòras air leth prìseil a tha a’ dol air ais còrr math is ceud bliadhna.

Bha mi a’ leughadh na h-iris as ùire o chionn ghoirid agus chòrd aon phàipear rium gu sònraichte. B’ e sin fear air gnàthasan-cainnte is abairtean à Eilean Bheàrnaraigh. Chan eil mi cinnteach a-nise an e Beàrnaraigh na Hearadh neo Beàrnaraigh Uibhist a bu chòir dhomh ràdh ris an eilean. Chan eil mi airson nàimhdean a dhèanamh dhomh fhìn ann!

Chaidh am pàipear a sgrìobhadh le Dòmhnall MacFhilip agus tha e làn abairtean is ghnàthasan-cainnt inntinneach. Chòrd aon abairt rium gu sònraichte. Chan eil mi-fhìn uabhasach measail air a’ chuid mhòir de cheòl na Beurla, gu h-àraidh an seòrsa de dh’òrain Bheurla a chluinnear air Rèidio a h-Aon is a leithid, agus feumaidh gu bheil mi-fhìn agus Dòmhnall a’ tarraing air an aon ràmh. “Bu cheart cho math leam a bhith a’ sgoltadh bhiorach,” tha e ag ràdh ri bhith ag èisteachd ri a leithid de cheòl! Bu cheart cho math leam a bhith a’ sgoltadh bhiorach.

Tha mi a’ mothachadh gu bheil mòran de na gnàthasan-cainnt aig na Beàrnaraich ceangailte ris a’ mhuir, agus chan eil sin na iongnadh air eilean beag. Agus, uill, feumaidh mi ràdh gun do rinn mi gàire nuair a leugh mi an t-altachadh a bh’ aige. Bidh sibh eòlach, tha mi ’n dùil, air an iasg ris an canar lèabag – flounder ann am Beurla. Nise, chan eil mi cinnteach co-dhiù bha lèabag air a’ bhòrd a bha seo gus nach robh, ach seo mar a chaidh an t-altachadh.

“Taing dhut-sa, a Dhè ghràsmhoir bheannaichte, gun do dhealbh thu sinn air d’ ìomhaigh fhèin, ’s nach ann air ìomhaigh na lèabaig aig a bheil a dà shùil air an aona pheirceall.” O, uill, chan eil càil a dh’fhios agam dè chanadh càch aig a’ bhòrd nan cluinneadh iad altachadh mar sin! Cha chreid mi gum bithinn misneachail gu leòr airson a ghabhail ann an àite sam bith, fiù ’s ann am Beàrnaraigh fhèin!

Uaireannan, tha duilgheadas aig luchd-ionnsachaidh ann a bhith a’ lorg facal airson squeeze. Uill, seo e ann an abairt à Beàrnaraigh: "Fàisg a’ phoit-teatha" – squeeze the teapot. ’S e an gnìomhair – "fàsgadh". Is, mura h-eil teatha air fhàgail anns a’ phoit, bithear ag ràdh, “air an tràghadh a rugadh tu”. Uill, chan ann air an tràghadh a rugadh mise, agus chòrdadh cupa teatha sònraichte math rium an-dràsta. Ach bidh mi còmhla ribh a-rithist an ath-sheachdain.

Litir 101 Litir 101 Litir 103 Litir 103

Sign-up to our newsletter!

Weekly Gaelic to your inbox, with audio!